W wyniku uszkodzenia naczynia dochodzi do krwotoku, ze względu na mechanizm urazu krew może wydostawać się na zewnątrz, bądź do wewnątrz jam ciała.
Przyczyną krwotoku zewnętrznego może być gwałtowny uraz z uszkodzeniem skóry, otwarte złamanie, gdzie krawędzie kości uszkadzają naczynie.
Krwotok wewnętrzny może być spowodowany przez samoistne pęknięcie chorego naczynia np. tętniaka, przez tępy uraz, przy którym nie doszło do uszkodzenia skóry, przez złamanie zamknięte, gdzie odłamy kostne niszczą naczynie nie uszkadzając skóry. Małe uszkodzenia, dzięki krzepliwości zamykają się samoistnie.
Mechanizmem obronnym przed nadmierną utratą krwi jest zdolność do obkurczania ściany przerwanej tętnicy, po pewnym czasie skurcz ustępuje i dochodzi do silniejszego krwawienia. Celem pierwszej pomocy jest zawsze zapobieganie dalszej utracie krwi.
Krwawienie może być:
– tętnicze – żywoczerwona krew wypływająca w sposób ciągły lub tryskający przerwanym strumieniem,
– żylne – ciemnoczerwona, ciągła strużka.
Najczęściej mamy do czynienia z krwotokiem mieszanym. Szybka utrata około 1litra krwi grozi wstrząsem krwotocznym i śmiercią!
Postępowanie w przypadku krwawienia: Lekkie krwawienie ustępuje samoistnie, należy założyć jałowy opatrunek. Silne – należy zatamować miejscowym uciśnięciem rany. Można ucisnąć również tętnicę doprowadzającą krew. Ta metoda stosowana jest głownie w przypadku krwawienia na kończynach i polega na:
– uniesieniu kończyny do góry, powyżej serca, dzięki czemu zmniejsza się ukrwienie,
– uciśnięciu odpowiednich tętnic powyżej krwawiącego miejsca.
Skuteczność działania rozpoznaje się po szybkim ustaniu krwawienia. Samo uciskanie tętnicy nie jest wystarczające. Na krwawiącą ranę należy nałożyć opatrunek uciskowy.
1. Ranę nakrywamy jałową gazą.
2. Jałowy opatrunek umocowujemy kilkoma okrążeniami opaski.
3. Na ranę nakładamy poduszeczkę np. drugi, nierozwinięty bandaż, wszystko przyciskamy następnymi obwojami mocno naciągniętej opaski.
Jeśli nie ma możliwości stosowania opatrunku uciskowego np.:
– rana jest rozległa,
– duże ciało obce w ranie,
można zastosować opaskę uciskową. Opatrunek uciskowy a opaska uciskowa to nie jest to samo. PAMIĘTAJ!
Opaskę uciskową stosuj tylko w wyjątkowych sytuacjach. Możesz ją zastosować na ramieniu lub udzie. Z chwilą jej założenia odcinasz całkowicie dopływ krwi do kończyny. Taśma użyta jako opaska powinna mieć szerokość kilku cm (najlepiej około 10). Nie wolno stosować cienkich drutów, sznurów, gdyż mogą one nieodwracalnie uszkodzić naczynia i nerwy.
W każdym przypadku zaciśnięcia kończyny opaską należy odnotować dokładny czas wykonania tej czynności. Notatkę taką umieszcza się na ubraniu rannego. Zaciśnięcie całkowicie zamyka dopływ krwi i tlenu, powoduje gromadzenie się toksycznych substancji przemiany materii, doprowadzając do uszkodzenia tkanek. Gdy po długotrwałym uciśnięciu następuje uwolnienie opaski, trujące substancje nagle dostają się do organizmu, wywołując ciężką reakcję ogólną.
Opaskę uciskową stosuje się tylko w ostateczności!
Jeżeli krwawiące miejsce znajduje się na tułowiu, głowie, szyi, a więc na miejscach, gdzie zastosowanie opaski elastycznej jest niemożliwe krwawienie tamuje się poprzez ucisk rany palcami przez jałową gazę. Jeśli nie mamy gazy możemy zastosować zwykłą chusteczkę do nosa. Aby uniknąć bezpośrednio kontaktu z krwią, należy zaopatrzyć apteczkę samochodową w parę jednorazowych rękawiczek. W ten sposób chronimy siebie przed AIDS i żółtaczką wszczepienną.
Postępowanie w konkretnych sytuacjach:
KRWAWIENIE Z NOSA
1. Zimny, mokry okład na kark- następuje wtedy odruchowe zwężenie naczyń.
2. Głowa musi być pochylona do przodu, aby krew mogła swobodnie wydostawać się na zewnątrz. Nie należy połykać krwi, gdyż może to wywołać wymioty i aspirację krwi do dróg oddechowych. Oddychać ustami.
3. Nie wolno samodzielnie zakładać do nosa prowizorycznych tamponów, utrudniają one jedynie odpływ krwi i prowadzą do wyżej wymienionych powikłań.
4. Fachowej pomocy udziela lekarz-laryngolog.
KRWAWIENIE Z PĘKNIĘTEGO ŻYLAKA
Do uszkodzenia żylaka może dojść samoistnie lub z powodu urazu. Dochodzi wtedy do bardzo obfitego krwawienia, jednak sam obraz sytuacji zwykle jest gorszy niż jego skutki. Krwawienie tamuje się unosząc kończynę i nakładając opatrunek uciskowy.
KRWAWIENIE U OFIAR WYPADKÓW
Jeżeli mamy do czynienia z ofiarą wypadku, u której doszło do wycieku krwi z nosa i ucha nie wolno blokować jej odpływu, gdyż gromadząc się powoduje ona wzrost ciśnienia wewnątrz czaszki. Poza tym swobodne spływanie krwi utrudnia przenikanie bakterii do wnętrza czaszki.
U ofiar wypadków często dochodzi do krwawienia do jam ciała (krwotok wewnętrzny).
Objawy, które sugerują krwotok wewnętrzny to:
1. objawy wstrząsu: szybkie tętno, niskie ciśnienie krwi, zimny pot, zblednięcie, oziębienie,
2. utrudnienie oddychania w przypadku krwawienia do klatki piersiowej.
Pomoc doraźna w takiej sytuacji ma ograniczoną rolę. Nie należy podawać niczego do jedzenia ani picia. Rannego trzeba w miarę możliwości unieruchomić, jeżeli jest przytomny, ułożyć na wznak, ewentualnie w pozycji przeciwwstrząsowej ( z uniesionymi kończynami). Nieprzytomnego układamy w pozycji bocznej ustalonej. Konieczny jest natychmiastowy transport do szpitala! Rannemu nie wolno pozwolić chodzić, gdyż może dojść do nagłego zatrzymania krążenia. Transport chorego z krwotokiem musi odbywać się na leżąco!
